Heb je kinderen met een narcistische partner dan is het niet zo vreemd dat je je afvraagt of narcisme erfelijk is.
Je weet waar narcistisch gedrag toe kan leiden en je wilt voorkomen dat je kind een narcistische persoonlijkheidsstoornis ontwikkelt.
Is narcisme erfelijk en aangeboren? Of wordt een narcist gecreëerd door omgevingsfactoren of opvoedingsstijlen?
Het zijn vragen die veel slachtoffers van narcistisch misbruik bezighouden. In dit artikel gaan we op zoek naar antwoorden.
Doel van deze blog: Dit artikel onderzoekt of narcisme erfelijk is en welke factoren bijdragen aan de ontwikkeling van narcistische persoonlijkheidsstoornissen. Het doel is om bewustzijn en begrip te vergroten over de complexe interacties tussen genetica en opvoeding in de ontwikkeling van narcisme.
Is narcisme aangeleerd of erfelijk?
In hoeverre narcisme daadwerkelijk erfelijk is, aangeleerd werd of een gevolg is van een verwaarloosde omgeving vormt het onderwerp van vele debatten.
Laten we – voor we het over aangeleerd narcisme hebben – eerst even nagaan of je narcisme kunt erven.
Is narcisme aangeboren? Verrassende onderzoeksresultaten
Is narcisme aangeboren? Met die vraag gingen onderzoekers aan de slag. Uit een studie bij 304 tweelingen bleek het erfelijkheidspercentage voor antisociale persoonlijkheidsstoornissen 38% te bedragen.
Het percentage histrionische persoonlijkheidsstoornissen (overdreven emoties en in het middelpunt van de belangstelling willen staan) lag op 31%. Het percentage borderline (onvoorspelbaar gedrag) bedroeg 35% en het percentage narcistische persoonlijkheidsstoornissen was 24%.
Narcisme lijkt dus minder erfelijk te zijn dan andere persoonlijkheidsstoornissen. Genetica speelt een rol maar onderzoekers zijn er nog niet helemaal uit in welke mate. Narcisme lijkt dus niet aangeboren.
Erfelijkheid in combinatie met de omgeving
De meeste stoornissen volgen het zogenaamde ‘diathese-stress’ model, ook wel het kwetsbaarheid stressmodel genoemd.
Dit model stelt dat als de combinatie van de aanleg en de omgevingsstress een drempelwaarde overschrijdt, iemand een bepaalde persoonlijkheidsstoornis kan ontwikkelen.
Het model gaat ervan uit dat iemand enerzijds een kwetsbaarheid in zich draagt en dat anderzijds omgevingsfactoren een rol spelen.
Beschermende factoren, zoals positieve sociale netwerken of een gezond gevoel van eigenwaarde kunnen de negatieve effecten van de omgeving beperken en ervoor zorgen dat de erfelijke aanleg niet tot uiting komt.
Iemand kan dus worden geboren met eigenschappen die hem vatbaar maken narcisme, maar als deze persoon wordt opgevoed in een zorgzame omgeving, kan hij toch bepaalde normen en waarden ontwikkelen (moreel kompas) zodat hij geen zware narcistische trekken vertoont.
Bovendien kan iemand die van nature uit een minder sociale aanleg heeft net een hoge emotionele intelligentie hebben waardoor deze persoon zelf manieren vindt om met zijn aangeboren gemis om te gaan.
Het gevaar voor het ontwikkelen van een narcistische persoonlijkheidsstoornis is volgens de meeste wetenschappers een combinatie van erfelijke factoren en de omgeving waarin kinderen opgroeien.
Dit brengt ons bij de vraag welke omgevingsfactoren en opvoedingsstijlen narcisme in de hand werken.
Deze studie suggereert dat de narcistische persoonlijkheidsstoornis sterk wordt beïnvloed door omgevingsfactoren.
Lees ook: Is narcisme een ziekte en te genezen?
Wat voor ouders veroorzaken narcisme bij een kind?
De Engelse dichter Philip Larkin vatte samen wat vele psychologische onderzoekers in studies hebben bevestigd: bepaald ouderschap oefent een krachtige negatieve invloed uit op een kind. Een negatieve invloed die een leven lang kan duren.
“They f**k you up, your mum and dad.
They may not mean to, but they do.
They fill you with the faults they had
and add some extra, just for you.
Een vraag die vaak gesteld wordt is ‘Welk type ouderschap leidt ertoe dat kinderen opgroeien met een narcistische persoonlijkheidsstoornis?”
Er bestaan verschillende opvoedingsstijlen die een narcistische persoonlijkheidsstoornis kunnen uitlokken.
Veeleisende ouders
Bij veeleisende narcistische ouders is het motto “Als je niet de beste kunt zijn, waarom zou je dan moeite doen?”
Bij deze opvoedingsstijl is liefde altijd voorwaardelijk.
Halen kinderen op school goede cijfers en zijn ze de eerste van de klas, dan worden ze geprezen en overladen met lof en aandacht. Doen ze dit niet dan zijn ze een teleurstelling in de ogen van hun ouders. En dit laten de ouders ook blijken.
Iedereen in het gezin wordt geacht speciaal te zijn en dat steeds weer te bewijzen. Hoeveel kinderen ook bereiken, de druk neemt nooit af.
Kinderen in deze gezinnen voelen zich niet stabiel geliefd. Aan de liefde van hun ouders hangen altijd voorwaarden vast.
In plaats van steun te krijgen van hun ouders om te onderzoeken wat ze leuk vinden en waar ze goed in zijn, krijgen ze alleen steun voor hoge prestaties.
Zo’n ouders zijn niet geïnteresseerd in het ‘echte zelf’ van hun kind, maar vooral in hoe het kan bijdragen tot het imago van het ‘perfecte’ gezin.
Kinderen die opgroeien in zulke gezinnen voelen zich alleen veilig en waardevol als ze succesvol zijn en erkend worden als de ’beste’.
De voorwaardelijke liefde uit hun kindertijd en de overwaardering van ‘bijzonder’ zijn zet een levenslang patroon in gang van het najagen van succes.
Met welk type narcist heb ik te maken?
Vermoed jij dat je met een narcist te maken hebt? Doe de gratis narcisme test ( 4 min.) en kom direct te weten met welk type narcist je te maken hebt.
Devaluerende ouders
Devaluerende ouders zijn zeer dominant en halen hun kinderen voortdurend neer. Ze zijn over het algemeen prikkelbaar, worden snel boos en hebben onrealistisch hoge verwachtingen van het kind.
Kinderen die opgroeien in deze gezinnen voelen zich vaak gefrustreerd omdat ze hun emoties niet mogen uiten. Als ze verdriet tonen stellen ze zich aan. Zijn ze trots op hun prestaties, dan zal het volgens hun ouders vast wel toeval zijn dat ze iets hebben bereikt.
Naarmate ze opgroeien kunnen kinderen hier heel verschillend op reageren.
Sommige van deze kinderen geven het gewoon op en accepteren dat ze nooit goed genoeg zijn. Je snapt vast wel dat deze kinderen een heel laag gevoel van eigenwaarde ontwikkelen.
Om dit lage gevoel van eigenwaarde te compenseren zijn ze voortdurend op zoek naar externe bevestiging. Ze hunkeren naar positieve aandacht en bewondering – naar narcistische voorraad dus.
Andere kinderen gaan heel opstandig worden en willen net bewijzen dat ze geen ‘losers’ zijn zoals hun ouders hun hebben ingeprent.
Hun leven lang proberen ze aan zichzelf, de buitenwereld en hun ouders te bewijzen dat ze wel speciaal zijn. Hierbij ontwikkelen ze een ongezond gevoel van superioriteit – een van de typische narcist kenmerken.
Overwaarderende ouders
Het is normaal dat ouders denken dat hun kind speciaal is. Waardering beschouwen ze als de sleutel tot het welzijn van hun kind. Tot zover is er niets aan de hand.
Maar sommige ouders zijn er zo hard van overtuigd dat hun kind superieur is ten opzichte van andere kinderen dat ze het gaan overwaarderen.
Het idee van ouderlijke overwaardering werd in de psychologie voor het eerst geïntroduceerd door Sigmund Freud. Ondertussen werden hier tal van studies aan gewijd.
Verschillende onderzoeken, waaronder een met de heel toepasselijke naam ‘The Apple of Daddy’s Eye, wezen uit dat wanneer kinderen overgewaardeerd worden door hun ouders dit schadelijk is voor hun emotionele ontwikkeling. 1 The Apple of Daddy’s Eye: Parental Overvaluation Links the Narcissistic Traits of Father and Child
Deze kinderen zouden een grotere kans hebben om op latere leeftijd een narcistische persoonlijkheid te ontwikkelen.
Ouders hebben ongetwijfeld goede bedoelingen met het overwaarderen van hun kinderen. Ze hebben er echter geen idee van dat ze hun kinderen schade toebrengen in plaats van hun zelfvertrouwen te vergroten.
Als kinderen altijd uitzonderlijk geprezen worden voor wie ze zijn of wat ze doen gaan ze zichzelf als heel speciaal beschouwen. De kans is dan ook groot dat ze anderen – die niet zo bijzonder zijn als hen – gaan minachten en een grandioos gevoel van superioriteit gaan ontwikkelen.
Ze gaan er als vanzelfsprekend van uit dat ze bewondering verdienen. Meeleven met anderen die niet zo bijzonder zijn kunnen ze niet. Ze ontwikkelen met andere woorden een totaal gebrek aan empathie.
Krijgen deze kinderen van anderen niet de bewondering die ze volgens hen verdienen, krijgen ze vaak driftbuien wat zich in hun volwassen leven kan vertalen in narcistische woede-uitbarstingen.
Overbezorgde ouders
De meeste ouders hebben het beste voor met hun kinderen. Ze willen hun kinderen beschermen tegen ‘de grote boze wereld’.
Uit onderzoek blijkt dat kinderen van liefdevolle moeders weerbaarder en minder angstig opgroeien. Maar op welk punt gaat deze positieve liefde en zorg te ver? En waarom is over-ouderschap eigenlijk slecht voor kinderen?2 Mother’s affection at 8 months predicts emotional distress in adulthood
Studies hebben aangetoond dat overbezorgdheid samenhangt met een autoritaire opvoedingsstijl en ouders die zelf angstig zijn. Overbezorgd ouderschap werd ook in verband gebracht met een verminderd gevoel van eigenwaarde.
Om tot sociaal vaardige volwassenen met een gezonde portie zelfvertrouwen uit te groeien heeft een kind sturing nodig van zijn ouders.
Narcistische helikopterouder ?
Helikopterouderschap werkt juist averechts. Uit onderzoek blijkt ook dat kinderen van helikopterouders later vaker gedragsproblemen krijgen. 3 Childhood Self-Regulation as a Mechanism Through Which Early
Overcontrolling Parenting Is Associated With Adjustment
in Preadolescence
Helikopterouders zijn overbezorgde ouders laten hun kinderen geloven dat ze niet in staat zijn om zelfstandig iets te ondernemen.
Dat leidt onvermijdelijk tot een gebrek aan zelfvertrouwen en zelfrespect. Kinderen krijgen de kans niet om op een creatieve manier problemen op te lossen, coping strategieën te ontwikkelen, veerkracht te krijgen en uit te zoeken wie ze werkelijk zijn.
Dit overbeschermende gedrag geeft kinderen de impliciete boodschap: “Je kunt eigenlijk niets zonder mij.”
Kinderen geraken eraan gewend dat er altijd iemand is die hun behoeften vervult. Dit maakt hen op latere leeftijd heel veeleisend. Ze vinden het als vanzelfsprekend dat het hun recht is om te krijgen wat ze verlangen.
Je begrijpt vast wel waarom deze verschillende opvoedingsstijlen kunnen leiden tot narcistische symptomen.
Conclusie
Narcistische trekken ontstaan vaak in de tienerjaren of in de vroege volwassenheid.
Het is hierbij echter wel belangrijk om goed te begrijpen dat hoewel sommige kinderen kenmerken van narcisme kunnen vertonen dit gewoon typerend kan zijn voor hun leeftijd.
Deze kenmerken betekenen niet noodzakelijk dat kinderen op volwassen leeftijd ook een narcistische persoonlijkheidsstoornis zullen ontwikkelen. Zoals je hebt gelezen kunnen wetenschappers niet met zekerheid zeggen of narcisme aangeboren is of erfelijk bepaald.
Wat wel vast staat is dat genetica een rol kan spelen bij de ontwikkeling van een narcistische persoonlijkheidsstoornis.
Hoewel de oorzaak van narcisme niet geheel bekend is, gaan onderzoekers er wel van uit dat bij kwetsbare kinderen overbeschermende of verwaarlozende opvoedingsstijlen van invloed kunnen zijn.
Aan de hand van onderstaande ‘Narcisme Test’ kun je te weten komen welke invloed narcisme heeft op je leven. Na het maken van deze test krijg je direct de resultaten en de gratis narcisme hulpgids toegestuurd.
Je komt in deze hulpgids te weten of je je terecht zorgen maakt in het feit dat narcisme erfelijk is en je krijgt een duidelijker inzicht in aangeleerd narcistisch gedrag.