Heb je het idee dat er iemand in je omgeving jou geestelijk of emotioneel mishandelt?
In dit artikel kom je alles te weten over geestelijke mishandeling en wat de kenmerken en gevolgen zijn.
Ook leer je of emotionele mishandeling strafbaar is en krijg je een aantal praktische tips om jezelf of een ander te beschermen.
Doel van deze blog: Het doel van dit blog is om bewustzijn en inzicht te vergroten over geestelijke mishandeling, de kenmerken te identificeren, en praktische adviezen te geven voor het herkennen en aanpakken van deze vorm van mishandeling.
Wat is geestelijke mishandeling?
Word je door iemand in je omgeving gekleineerd, gepest of bedreigd? Dan kan er sprake zijn van geestelijke mishandeling.
Geestelijke mishandeling wordt ook wel psychische of emotionele mishandeling genoemd. Langdurige en herhaalde geestelijke mishandeling levert grote stress en spanningen op. Deze kunnen leiden tot psychische klachten.
Als je vermoedt dat je geestelijk mishandeld wordt, is het belangrijk om actie te ondernemen zodat de mishandeling stopt.
Geestelijke mishandeling is het structureel uitschelden, treiteren, vernederen, bedreigen, kleineren isoleren of elk ander gedrag dat een negatieve invloed kan hebben op een persoon of een kind.
Wat valt onder geestelijke mishandeling?
Hieronder volgt een uitleg van 8 kenmerken van geestelijke mishandeling.
Kenmerk #1: wantrouwen naar zichzelf en anderen
Personen die narcistisch gedrag vertonen zullen ervoor zorgen dat het slachtoffer denkt dat alle problemen altijd zijn of haar schuld is.
Dit weet de narcistische partner op zo’n manier te doen dat op een gegeven moment het slachtoffer zichzelf als bron van alle problemen ziet.
Hierdoor wordt het slachtoffer achterdochtig en wantrouwt anderen.
Kenmerk #2: ernstige depressie en suïcidale gedachten
Psychische en emotionele mishandeling zorgen ervoor dat mensen bevriezen.
Zo weten slachtoffers vaak niet wie zij zelf echt zijn aangezien die emoties er nooit mochten zijn of zijn überhaupt niet ontwikkelt door geestelijke mishandeling van een kind.
Hierdoor kan het gebeuren dat mensen de zin van het leven niet meer in zien en dus depressie of gedachten over zelfmoord nemen dan toe.
Uit de studie bleek dat personen met narcisme de neiging hebben om controlerend gedrag te vertonen dat kan leiden tot gevoelens van angst, depressie, zelfagressie en somatische problemen bij anderen.
Kenmerk #3: verstoord besef van de realiteit
Gaslighting vormt de kern van emotionele en psychische mishandeling en heeft een enorme impact op slachtoffers.
Slachtoffers twijfelen hierdoor aan alles wat ze zeggen en doen waardoor ze niet meer goed kunnen communiceren en dus een verstoord besef van de realiteit hebben.
Ze herkennen of begrijpen zichzelf vaak ook niet meer. De narcistische partner heeft ervoor gezorgd dat het slachtoffer onzeker is geworden en niet langer weet wie hij of zij echt is.
Kenmerk #4: isolement en eenzaamheid
De makkelijkste manier om macht over het slachtoffer te krijgen is om het slachtoffer te isoleren.
Dit gaat eerst geleidelijk, bijvoorbeeld: “zou je nou wel koffie gaan drinken met die vriendin?” Tot aan dat telefoons moeten worden ingeleverd en je als slachtoffer de deur niet meer uit komt.
Het slachtoffer isoleren van vrienden, collega’s, kinderen en familie is een essentieel kenmerk van emotioneel of geestelijk geweld. Hierdoor voelen slachtoffers zich vaak eenzaam omdat ze niet meer in contact staan met anderen.
Kenmerk #5: afhankelijkheid
Wanneer mensen opgroeien met een narcistische ouder kan er hechtingsproblematiek ontstaan, maar ook mensen die in een relatie emotioneel en psychisch mishandeld zijn hebben vaak moeite om intimiteit toe te staan of om duurzame relaties op te bouwen.
Ze voelen zich erg afhankelijk van de mening en goedkeuring van anderen.
Kenmerk #6: hyperalertheid
Veel slachtoffers vertonen angstig gedrag omdat ze zich niet veilig voelen. Je ziet dit bijvoorbeeld door een hoge ademhaling, niet in de ogen durven kijken en telkens wegschietende blikken.
Kenmerk #7: dissociatie
Dissociatie vindt plaats wanneer waarin bepaalde gedachten, emoties, waarnemingen of herinneringen buiten het bewustzijn worden geplaatst, tijdelijk niet ‘oproepbaar’ zijn of minder samenhang vertonen.
Je ziet dit doordat het slachtoffer veel aan het staren is, met grote afstandelijkheid over zichzelf vertelt of gewoon heel afwezig lijken te zijn.
Kenmerk #8: niet meer normaal kunnen functioneren
De slachtoffers laten vaak zien dat ze tijdens hun misbruik wel goed konden functioneren maar daarna eigenlijk niet meer. Ze hebben concentratieproblemen en kunnen vaak niet meer helder nadenken.
Ook schoolprestaties van kinderen die slachtoffer zijn van geestelijk of emotioneel geweld hebben hier last van.
Wanneer is geestelijke mishandeling strafbaar?
In Nederland is emotionele en psychische mishandeling is in Nederland (nog) niet strafbaar.
Wat er nu vaak gebeurt is dat daders alleen worden vervolgd wanneer er ook fysiek of seksueel geweld heeft plaatsgevonden.
Met als gevolg dat ouders, verzorgers, trainers of docenten misbruik van hun posities kunnen maken en de jeugd waarmee ze dagelijks werken kunnen treiteren, intimideren en bedreigen zonder ook maar enige strafrechtelijke consequentie.
Dit is dus het geval bij kindermishandeling, maar ook bij partnergeweld. De psychische en emotionele kant is ondergeschikt aan fysiek geweld.
Er wordt namelijk vaak pas aangifte gedaan wanneer het fysiek geweld ook begint op te treden.
Toch is het wel zo dat psychische mishandeling in het Wetboek van Strafrecht onder mishandeling valt. In veel gevallen komt de verwarring doordat het lastig is om psychische mishandeling aan te tonen.
Al zou je denken dat het met meerdere audio opnames dat zo is opgelost? In ieder geval adviseert de politie als het gaat om partnergeweld om concreet bewijsmateriaal te verzamelen, in de vorm van filmpjes of tekstberichten.
Je begrijpt dat dit voor de jeugd een onmogelijke opgave is. Toch is het belangrijk dat ook het psychisch geweld bij zulke aanklachten wordt benoemt en strafbaar wordt gemaakt.
Dat is de enige manier om voor slachtoffers enige erkenning te krijgen over wat hen is overkomen.
Lees ook: 10 Tips bij het Scheiden van Een Narcist & Hoe Je Het Aanpakt
Emotionele mishandeling voorbeelden
Er zijn tal van voorbeelden te bedenken bij emotionele mishandeling. Laten we er twee benoemen.
Voorbeeld 1: gaslighting
Je narcistische partner zal er alles aan doen om niet beticht te worden van iets dat ze wel gedaan en volhouden dat ze nergens van af weten. Vervolgens gaan ze je beschuldigen en zeggen dat jij hen iets hebt aangedaan.
Zo wil de ander je in verwarring brengen zodat je aan jezelf gaat twijfelen. Wanneer dit op structurele basis gebeurt (het is überhaupt niet leuk natuurlijk) dan is dit een voorbeeld van emotionele mishandeling.
Voorbeeld 2: het doel aanpassen
Je partner gaf aan dat hij het zo gaaf zou vinden als je je Master diploma zou halen.
Op de dag dat je de uitslag binnen krijgt geeft hij aan dat hij toch wel minimaal van je verwacht dat je PhD diploma zou moeten halen.
Kortom, je toxisch partner past dus constant de eisen aan (dit is een voorbeeld van emotionele mishandeling) en probeert je hierdoor onzeker te maken en zo in zijn macht te blijven.
Lees ook: Narcisme: 6 Kenmerken Om Narcistisch Gedrag Te Herkennen
Met welk type narcist heb ik te maken?
Vermoed jij dat je met een narcist te maken hebt? Doe de gratis narcisme test ( 4 min.) en kom direct te weten met welk type narcist je te maken hebt.
Wat zijn de gevolgen van geestelijke mishandeling?
Veelal heeft de boosdoener narcistische persoonlijkheidskenmerken en manipuleert zijn slachtoffer op zo’n manier dat hij of zij denkt dat het hun eigen schuld is.
De blootstelling van geestelijke mishandeling van een narcist duurt vaak lang.
Het komt veelal voor in thuissituaties waarbij de gevolgen vaak niet direct zichtbaar zijn anders dan bij fysiek misbruik.
Naast fysieke klachten kunnen er ook mentale klachten optreden. De combinatie van emotionele verwaarlozing en mishandeling voorspelt op significante wijze depressie.
Een aantal gevolgen op een rijtje.
Gevolg #1: je bent moe en lusteloos
Je voelt je uitgeput en je bent constant moe doordat je niet meer goed slaapt. Je eet slecht (meer of juist veel minder) en je begint fysieke klachten te krijgen zoals bijvoorbeeld
Spanningshoofdpijnen.
Gevolg #2: Je hebt geen zelfrespect meer
De ander heeft je zelfvertrouwen weggenomen waardoor je heel onzeker bent geworden
Gevolg #3: Je voelt je hulpeloos
Je hebt het gevoel alsof niemand je begrijpt en ook niemand je kan helpen om je situatie te verbeteren
Gevolg #4: Je verlies het vertrouwen in andere mensen
Door de geestelijke mishandeling weet je niet meer of iemand de waarheid verteld of niet en begin je iedereen te wantrouwen.
Gevolg #5: Je voelt je depressief en krijgt last van paniekaanvallen
Doordat je in een uitzichtloze situatie zit waar je zelf niet uit kan komen begin je somber te worden en kan je niet meer met bepaalde situaties omgaan door de stress wat resulteert in paniekaanvallen
Gevolg #6: Je bent je identiteit kwijt
Door het geestelijk misbruik ben je niet meer in staat om je authentieke zelf te zijn en raak je steeds meer een schim van wie je ooit was.
Als gevolg kunnen slachtoffers naast bepaalde fysieke klachten ook te maken krijgen met psychiatrische problemen, waaronder:
- Posttraumatische stresssymptomen of hechtingsstoornissen
- Laag zelfbeeld, grotere kans op internaliserende problemen zoals angst en depressie
- Slechtere emotieregulatie – naast middelenmisbruik, angst, depressie en gevoelens van vijandigheid – groter risico op suïcide.
Dus, de gevolgen voor de slachtoffers van geestelijke mishandeling zijn groot en hebben veel impact op de slachtoffers.
Uit onderzoek blijkt dat de effecten op het individu dat narcistisch misbruik heeft meegemaakt fataal of extreem invaliderend kunnen zijn. Langdurig en individueel herstel kan een complex proces zijn.
Tips als er sprake is van emotionele mishandeling
Als jij denkt dat er sprake is van emotionele mishandeling in een relatie die je hebt dan volgen hier een aantal tips.
Tip 1: onthoud dat het niet aan jou ligt.
De andere persoon heeft duidelijk een probleem. Besef dus goed dat het niet jouw schuld is, deze persoon heeft waarschijnlijk een psychische stoornis waardoor diegene dat gedrag vertoont. Laat je geen schuld in de schoenen schuiven!
Tip 2. Bespreek het met anderen.
Jouw eerste stap naar herstel is om dit met mensen te gaan bespreken. Bedenk welke vriend/vriendin/familielid je altijd een goede band mee had. Deze mensen zullen er ondanks dat je ze misschien een tijdje niet gesproken hebt, er altijd voor je zijn. Naaste familie en vrienden willen alleen maar dat het goed met je gaat. Bel ze dus op!
Tip 3. Verlaat de ander als je bang bent.
Laat die laatste klap of die laatste gemene manipulatieve opmerking de druppel zijn die de emmer doet overlopen.
Jij wordt bang van de ander zijn of haar gedrag dus dat betekent dat je voor jezelf moet kiezen, hoe moeilijk dat ook is, en de ander te verlaten. Je kan het!
Tip 4. Breng geen begrip op voor zijn of haar verbale agressie
Wanneer je toxische partner weer eens tegen je tekeer gaat, probeer dan vooral het niet goed te praten.
Deze persoon verdient namelijk geen begrip. Het is niet normaal om verbaal agressief te zijn in een relatie, zeker niet wanneer dit om de haverklap voor komt.
Lees ook: De 4-Fasen van een Narcistische Relatie & Hoe Het Werkt
Conclusie
Je weet nu wat er met geestelijke mishandeling bedoeld wordt, wat er precies onder valt en wat de kenmerken zijn van psychische en emotionele mishandeling.
Aan de hand van de voorbeelden kan je zelf nu ook zien of je ooit last hebt gehad van emotionele of psychische mishandeling. In dat geval is het belangrijk dat je professionele hulp zoekt.
Emotionele mishandeling is een belangrijk kenmerk van narcistisch misbruik.
Doe onze gratis ‘Narcisme Test’ en ontdek je of je werkelijk met een narcist te maken hebt. Je ontvangt direct de uitslag en krijgt ook een gratis hulpgids met advies van professionals en ervaringsdeskundigen.
In deze hulpgids vind je uitgebreide informatie over narcisme en nuttige tips voor hoe om te gaan met emotionele mishandeling.
Vul hieronder de Narcisme test in en dan stuur ik je de hulpgids gratis op: