Vertoont je partner of iemand uit je omgeving zo’n vervelend gedrag dat je het moeilijk hebt om met deze persoon om te gaan?
Dan vraag je je misschien af of deze persoon een narcist kan zijn.
De eerste vraag die je je hierbij stelt is waarschijnlijk: “Hoe herken je een narcist?”
Je kunt een narcist makkelijk herkennen aan de hand van typische narcistische trekken.
In dit artikel bespreek ik de belangrijkste trekken van een narcist zodat je beter met de narcist in je leven om kunt gaan.
Doel van deze blog: Dit blog is bedoeld om je te helpen narcisten te herkennen door de meest voorkomende kenmerken en gedragingen te beschrijven. Ons doel is om je te voorzien van kennis die je kunt gebruiken om jezelf te beschermen tegen de potentieel schadelijke invloed van narcistische individuen.
9 trekken om een narcist te herkennen
Psychotherapeuten kunnen vaststellen of iemand lijdt aan een narcistische persoonlijkheidsstoornis. De diagnose wordt gesteld op basis van verschillende tekenen en narcist symptomen.
De 9 criteria die de DSM-V voorschrijft om vast te stellen of iemand aan een narcistische persoonlijkheidsstoornis lijdt zijn:
1. Een grandioos gevoel van eigenwaarde.
2. Fantasieën over succes, macht, schoonheid of ideale liefde.
3. Persoonlijke overtuiging dat hij speciaal en uniek is.
4. Extreme bewondering willen.
5. Al zijn eisen en wensen zijn gerechtigd.
6. Misbruik maken van anderen om doelen te bereiken.
7. Gebrek aan empathie
8. Jaloersheid
9. Arrogant gedrag of een hooghartige houding.
Zorgverleners stellen de diagnose NPD wanneer men tenminste 5 van de bovengenoemde trekken van een narcist vertoont.
Leef je samen met iemand die trekjes van een narcist vertoont of ken je zo iemand in je omgeving, dan ga je deze persoon niet meteen naar een psychotherapeut sturen om je vermoeden bevestigd te zien. En zelf de DSM-V erbij halen is al helemaal geen optie.
Het hoeft echter niet zo ingewikkeld te zijn om een antwoord te krijgen op de vraag ‘Hoe herken je een narcist?’
Deze studie onthult een gebrek aan empathie bij patiënten met een narcistische persoonlijkheidsstoornis.
Lees ook: Alle soorten narcisme en hoe je ze kunt onderscheiden.
Wil je een narcist herkennen aan 1 vraag? Zo doe je dat
Recent onderzoek uit 2016 heeft uitgewezen dat een enkele vraag bijna even nauwkeurig is als de traditionele narcisme test.1Measuring narcissism with a single question? A replication and extension of the Single-Item Narcissism Scale (SINS
In verschillende studies werd aan meer dan 2.000 deelnemers de vraag gesteld in hoeverre ze het eens waren met de uitspraak: “Ik ben een narcist.” Bij dit onderzoek werd verduidelijkt wat precies bedoeld werd met narcisme: egoïstisch, op zichzelf gericht en ijdel.
Deze ene vraag die de Single Item Narcissism Scale (SINS) wordt genoemd leverde bijzondere resultaten op.
Het onderzoeksteam ontdekte dat mensen die hoog scoorden op de SINS ook positief testten op andere narcistische trekken.
Meer bepaald: geen tot weinig empathie, minder intense relaties, een voorkeur voor niet-sociale beloningen, hogere agressie en zelfs de overtuiging dat zij meer betaald zouden moeten worden dan hun collega’s.
De conclusie van de onderzoekers was dat narcisten heel goed weten dat ze narcistisch zijn en dat ze ook bereid zijn om dit toe te geven.
Als je je ooit afvraagt of je met een narcist te maken hebt, weet je dus welke vraag te stellen aan een narcist om je vermoeden bevestigd te krijgen.
Of… is dit toch niet zo’n goed idee? Veel hangt af van wat je met deze vraag wilt bereiken.
Zelf de vraag stellen: “Ben je een narcist?”
De onderzoekers geven zelf toe dat SINS niet perfect is om een narcistische persoonlijkheidsstoornis onbetwistbaar vast te stellen.
Hoewel deze methode goed werkt om narcisten te identificeren, maakt het geen onderscheid tussen grandioze narcisten en verborgen narcisten.
Daar waar een grandioze narcist luid, duidelijk en met trots volmondig ‘ja’ antwoordt, geef een verborgen narcist een wat subtieler antwoord. De verborgen narcist is meer teruggetrokken en maakt zich meer zorgen over het feit dat mensen hem gaan veroordelen.
Als je voor het antwoord op de vraag “Ben je een narcist?” alleen de afgaat op de manier waarop narcisme door de onderzoekers werd omschreven – egoïstisch, op zichzelf gericht en ijdel – kun je een antwoord krijgen.
Veel moeilijker wordt het als je ook uitgaat van andere narcistische trekken.
Een narcist zal heus niet toegeven dat hij ook van verschillende manipulatietechnieken gebruik maakt.
De narcist zal niet toegeven dat hij je met zijn love bombing technieken in de val heeft gelokt, dat hij je gaslight of met sarcastisch opmerkingen je zelfvertrouwen naar beneden wil halen.
‘Welke vraag stellen aan een narcist om hem te ontmaskeren of om zijn gedrag te veranderen?’ wordt met deze ene simpele vraag uit het onderzoek dan ook niet beantwoord.
Lees tip: 6 Kenmerken Om Narcistisch Gedrag Te Herkennen
Wat zijn narcistische trekken?
De 9 eigenschappen volgens de DSM-V (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) die significant zijn om te bepalen of iemand narcistisch is, somde ik eerder al op.
In dit punt ga ik wat verder in op deze eigenschappen en kader ik ze in het dagelijkse leven van een narcist.
#1: Een grandioos gevoel van eigenwaarde
De narcist is ervan overtuigd dat zijn bijdrage aan iets of zijn aanwezigheid essentieel is voor het succes van anderen.
“Het project zou mislukt zijn als ik niet in het team zat.”
“Als ik er niet was geweest, wie weet waar mijn echtgenote was terechtgekomen!”
#2: Fantasieën over succes, macht, schoonheid of ideale liefde
De narcist gelooft dat hij uitzonderlijke prestaties kan leveren – zelfs als er helemaal geen bewijs geleverd wordt dat hij hier werkelijk toe in staat is.
“Als ik deze baan krijg, dan zal ik mij meteen opwerken tot diensthoofd.”
“Met mijn charme sla ik vast een rijke man aan de haak.”
#3: Persoonlijke overtuiging dat hij speciaal en uniek is
Werd je op je werk ooit al geconfronteerd met de volgende narcistische uitspraak van een klant: “Ik wil alleen met de manager praten”?
Zich te goed voelen voor ‘gewone’ mensen is een van de meest vervelende trekjes van een narcist.
Zelfs als de narcist merkt dat hij ergens ongewenst is blijft hij vasthouden aan mensen met een hoge status of wil hij perse tot een bepaalde kliek behoren.
“De directeur en ik kennen elkaar al lang. Hij zal vast blij zijn om mij te zien.”
“Hoezo, ik sta niet op de gastenlijst. Dat moet een vergissing zijn!”
#4: Extreme bewondering willen
Bewondering van anderen is wat de narcistische voorraad van de narcist voedt. Hij verwacht dat hij door anderen ontzettend geprezen wordt en opscheppen is voor hem een tweede natuur.
“Is het je al opgevallen hoe mooi de kleur van mijn shirt past bij de kleur van mijn ogen?”
“Mijn teamleider beweert dat ik alles veel beter aanpak dan mijn collega’s.”
Extreme bewondering zien we onder narcisme bij vrouwen.
#5: Al zijn eisen en wensen zijn gerechtigd
Narcisten weten best dat er hard gewerkt moet worden om succesvol te zijn. Een bizar narcistisch trekje is echter dat ze ervan overtuigd zijn dat deze regel niet geldt voor hen.
Narcisten willen het ver schoppen zonder hiervoor inspanningen te leveren. Volgens hen hebben ze hier alle recht toe, gewoon omdat ze nu eenmaal superieur zijn ten opzichte van anderen.
“Ik zal die promotie wel binnenhalen. Ik weet namelijk hoe het er in het bedrijf aan toe gaat.”
“Kun je even een andere plaats innemen aan de vergadertafel zodat iedereen mij goed kan zien?”
#6: Misbruik maken van anderen om een doel te bereiken
Narcisten beschouwen anderen alleen als ‘werkinstrumenten’ om hun doelstellingen te bereiken. Ze schrikken er dan ook niet voor terug om anderen hiervoor in te zetten.
“Ga deze avond maar met mij mee. We zijn een ideaal koppel om de investeerders te overtuigen.”
“Schuif es even op, als ik op de eerste rij zit hebben we meer kans om te winnen.”
Deze studie suggereert dat narcisten vaker oneerlijk gedrag vertonen vanwege hun neiging om prioriteit te geven aan eigenbelang en anderen uit te buiten voor persoonlijk gewin.
#7: Gebrek aan empathie
Narcisten zijn er zich helemaal niet van bewust dat anderen ook gevoelens hebben. Vooral in een intieme relatie met een narcist is dit een heel onaangenaam narcistisch trekje. Je vertrouwt tenslotte op medeleven en steun van je partner.
“Ah… wat maakt het nou uit dat je die promotie hebt gekregen. Je verdient er niets meer mee.”
“Wat zit je nou te zeuren dat je vriendin geen contact meer met je wil.”
#8: Jaloersheid
De narcist vergelijkt zich constant met anderen. Hij is heel vaak jaloers op wat anderen bereikt hebben. Een heel vreemd narcistisch trekje is dat narcisten er ook van overtuigd zijn dat anderen jaloers zijn op hen.
“Ik zag aan de reactie van mijn collega dat die jaloers was toen ik de Franse delegatie mocht ontvangen.”
“Kijk nou eens, de buren staan constant voor het raam om mijn nieuwe auto te bewonderen.”
#9: Arrogant gedrag of een hooghartige houding
Hoe herken je een narcist in het begin? Precies, hij is heel charmant en innemend naar jou toe.
Tegenover anderen vervalt hij echter maar al te vaak in arrogant gedrag. Aan de basis hiervan ligt een gebrek aan respect voor anderen. Hij verwacht dat iedereen zijn eisen inwilligt en maakt dit door zijn hooghartige houding duidelijk.
“Weet je wel hoe je deze wijn moet inschenken?”, zegt hij tegen de ober op jullie eerste date.
“Jullie staan te wachten op deze tafel, maar ik kom hier vaak en dit is mijn vaste tafeltje.”
Met welk type narcist heb ik te maken?
Vermoed jij dat je met een narcist te maken hebt? Doe de gratis narcisme test ( 4 min.) en kom direct te weten met welk type narcist je te maken hebt.
Narcistische trekken bij een man versus narcistische trekken bij een vrouw
Ondanks de algemene opvatting dat mannen narcistischer zijn dan vrouwen komen narcistische trekken bij een vrouw net zo goed voor. Er lopen helaas heel wat narcistische moeders rond.
Er zijn heel wat studies uitgevoerd naar de verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke narcisten. Hoewel vrouwelijke en mannelijke narcisten net dezelfde narcistische trekjes kunnen hebben, zijn er toch enkele verschillen waarin hun narcisme zich uit.2Gender differences in narcissism: a meta-analytic review
Meryl Streep in haar rol als Miranda Priestly in ‘The Devil Wears Prada’ deed het uitstekend als narcistische vrouwelijke baas.
Maar als je de film hebt gezien weet je misschien ook meteen dat de narcistische trekken bij vrouwen zich op een enigszins andere manier uiten dan narcistische trekken bij mannen.
De reden hiervoor is dat mannen en vrouwen enigszins anders gesocialiseerd werden en daardoor specifieke persoonlijkheidskenmerken ontwikkelen. Deze verschillen zijn ook merkbaar in narcistische trekken bij een narcistische man en een narcistische vrouw.
Voelen narcistisch mannen zich bedreigd dan uit dit zich vaak in explosief gedrag. Hun verdedigingsmechanisme schiet dan meteen in actie.
De zwakheden van een narcist kennen kan je wapenen in de strijd tegen narcistisch misbruik.
Vrouwelijke narcisten die zich verontwaardigd voelen zullen veel vaker afstand nemen van hun partner. Dit uit zich vaak in stiltebehandelingen of het gewoon negeren van hun partner.
Eigenlijk kun je stellen dat vrouwelijke narcisten hun manipulatietechnieken veel subtieler uitvoeren.
Hoe merk je dat iemand narcist is?
Het tragische aan het hele narcismegebeuren is dat je het gewoon niet meteen merkt dat iemand een narcist is. Narcisten kunnen heel charmant zijn en je het gevoel geven dat je belangrijk bent.
Deze narcistische trekken komen voor in elke relatie met een narcist, of het nu gaat om familierelaties, vriendschapsrelaties, werkrelaties of intieme relaties.
Het is pas na verloop van tijd dat de ware aard van een narcist tevoorschijn komt. Daarom is het noodzakelijk dat je weet wat typische narcistische trekken zijn. Zo kun je je van tevoren wapenen tegen narcistisch misbruik.
Lees ook: Hoe ga je om met een narcist?
Welke woorden gebruikt een narcist?
Narcisten beschikken over een uitgebreide woordenschat die ze graag gebruiken om hun zin te krijgen en controle op jou uit te oefenen.
Een complete lijst geven van alle woorden en zinnen die ze vaak gebruiken is onbegonnen werk. Daarnaast hangt deze woordenschat ook af van persoon tot persoon en de omstandigheden.
Toch zijn er enkele uitdrukkingen waaraan je beter extra aandacht kunt besteden.
Tijdens de idealisatiefase – love bombing
De narcist wil dat jullie relatie snel evolueert. Hij zal je met allerlei mooie woorden en uitspraken in zijn web proberen te lokken.
“Je bent mijn zielsverwant.”
“Ik heb nog nooit iemand zoals jij ontmoet.”
“Je begrijpt me zoveel beter dan wie dan ook.”
“Het is het lot dat we elkaar ontmoet hebben.
Tijdens de devaluatiefase
Als een narcist zijn slachtoffer eenmaal aan de haak heeft geslagen, laat hij zijn ware zelf zien. Dat is het moment waarop zijn woorden plots niet meer zo mooi klinken.
“Je bent veel te gevoelig.”
“Het verbaast me helemaal niet dat niemand je leuk vindt.”
“Wat is er mis met jou?”
“Ben ik niet belangrijker voor je dan je vrienden?”
Dreigt een narcist ontmaskerd te worden kan hij ongetwijfeld volgende uitspraken gebruiken:
“Ik gedraag me zo omdat ik bang ben je te verliezen.”
“Weet je niet meer hoe goed het was in het begin?”
Hij zal ook proberen om alles waar jij van houdt te devalueren door woorden te gebruiken zoals:
“Ik kan niet geloven dat je dit leuk vindt.”
“Je familie mag me niet. Je zou ze waarschijnlijk niet zoveel moeten zien.”
De woorden die de narcist tijdens de devaluatiefase gebruikt zijn bedoeld om controle op jou uit te oefenen zodat je aan zijn behoefte naar narcistische voorraad blijft voldoen.
Lees tip: Hoe Omgaan Met Een Narcist? Zó Doe Je Dat
Wat zegt een narcist om je onzeker te maken?
Hoe onzekerder jij je voelt des te groter de kans dat je voldoende narcistische voorraad levert.
De narcist weet heel goed wanneer zijn voorraad uitgeput raakt en op dat moment zal hij bij jou onzekerheid oproepen. Dit doet hij aan de hand van gaslighting, jou een schuldgevoel te bezorgen en door projectie van zijn eigen onzekerheden.
Om je onzeker te maken zal een narcist je vooral kleineren; niets wat je doet is goed en je hebt overal schuld aan. Zo zorgt hij ervoor dat je jezelf in twijfel gaat trekken.
Maar er bestaat nog een andere manier waarop een narcist je onzeker kan maken. Hij laat je twijfelen aan de realiteit door je te gaslighten.
Als de narcist – waar jij helemaal afhankelijk van bent – beweert dat je spoken ziet of dat je overal iets achter zoekt, dan ga je dit ook werkelijk geloven. Je krijgt een vertekend beeld van de werkelijkheid waardoor je je heel onzeker gaat voelen.
Je zelfvertrouwen ondermijnen is een van de meest gemene trekken van een narcist waarmee je kunt te maken krijgen.
Tot slot
Onderzoekers beweren dat je aan de hand van een vraag kunt te weten komen of iemand een narcist is. Toch hou je ook beter rekening met andere narcistische trekken.
In dit artikel somde ik al enkele vervelende – maar ook gevaarlijke – trekjes van een narcist op. Ik ben ervan overtuigd dat deze je zullen helpen om een narcist tijdig te herkennen.
Zoek je meer hulp om met narcistische trekken van mensen uit je omgeving om te gaan?
Aan de hand van de onderstaande gratis ‘Narcisme Test’ kun je te weten komen in welke mate iemand in je omgeving narcistische trekken vertoont.
Na het maken van deze test krijg je namelijk helemaal gratis een hulpgids bij narcisme toegestuurd. In deze hulpgids komen alle aspecten van een narcistische persoonlijkheidsstoornis aan bod.
Doe nu de gratis narcisme test en ontdek of je met een narcist te maken hebt: