Narcisme als persoonlijkheidsstoornis houdt veel mensen in de greep.
Maar voordat je iemand als een narcist gaat bestempelen, bedenk dan dat er veel verschillende soorten narcisme zijn.
Hoewel alle soorten narcisme de kernkenmerken van narcisme behouden, variëren ze in het tot uiting komen van narcistische gedrag.
Ook zijn sommige soorten narcisme gevaarlijker dan andere types.
In dit artikel laat ik je kennismaken met de verschillende soorten narcisme.
Doel van deze blog: Het doel van dit artikel is om je bewust te maken van de verschillende soorten narcisme en hoe deze zich manifesteren. Door deze kennis kun je beter herkennen met welk type narcist je te maken hebt en hoe je hiermee om kunt gaan.
Hoe merk je dat iemand narcist is?
We worden in het leven allemaal geconfronteerd met bijzonder moeilijke mensen.
Sommigen van hen vertonen duidelijk narcistische kenmerken. Bij anderen zijn deze typische eigenschappen niet zo uitgesproken.
Belangrijk om weten is dat niet alle mensen met narcistische kenmerken ook daadwerkelijk een narcistische persoonlijkheidsstoornis hebben.
Maar het tegendeel kan net zo goed waar zijn: misschien merk je niet meteen narcistische kenmerken op bij iemand maar als je je wat verdiept in narcisme ontdek je dat deze persoon toch een narcistische persoonlijkheid heeft.
Heb jij met een Narcist te maken?
Ontdek het met Onze Gratis Online Test!
Heb je een narcist in je omgeving? Doe snel onze gratis narcisme test en krijg in 5 minuten helder inzicht in de persoonlijkheid van diegene die je vermoedt een narcist te zijn.
Maak daarnaast kans op een GRATIS Narcisme Coaching Sessie met een narcisme expert t.w.v. €200,-
Onderzoek suggereert dat problemen met emotieregulatie van belang zijn bij het begrijpen van narcistische subtypes en hun relatie tot psychologische gezondheid.
Narcisme is een persoonlijkheidsstoornis die gekenmerkt wordt door bepaalde karaktereigenschappen. Volgens de DSM-V zijn volgende karaktereigenschappen specifiek voor narcisten:
- Een grandioos gevoel van eigenwaarde.
- Fantasieën over succes, macht, schoonheid of ideale liefde.
- Persoonlijke overtuiging dat hij speciaal en uniek is.
- Extreme bewondering willen.
- Al zijn eisen en wensen zijn gerechtigd.
- Misbruik maken van anderen om doelen te bereiken.
- Gebrek aan empathie (wordt soms verward met autisme)
- Jaloersheid.
- Arrogant gedrag of een hooghartige houding.
De diagnose narcisme wordt gesteld wanneer iemand minstens 5 van bovengenoemde trekken vertoont.
Lees ook: Hoe Herken Je Een Narcist? 9 Narcistische Trekken Onthuld
Belangrijk om hierbij op te merken is dat narcisme in een spectrum bestaat. Dit betekent meteen ook dat iemand perfect narcistische trekken kan hebben, zonder meteen te voldoen aan de criteria voor een narcistische persoonlijkheidsstoornis.
Volgens een onderzoek gepubliceerd in 2015 zou slechts 5% van de bevolking voldoen aan alle criteria van deze narcistische persoonlijkheidsstoornis. 1 Narcissistic Personality Disorder: Diagnostic and Clinical Challenges
Wat het herkennen van een narcist nog moeilijker maakt is dat er verschillende vormen en soorten narcisme bestaan.
Volgens een studie is er een significant verband tussen narcistische persoonlijkheidstrekken en verminderde empathie. Deze bevinding benadrukt het gebrek aan emotionele verbinding bij narcisten, wat kan leiden tot complexe interpersoonlijke relaties.
Welke vormen en soorten van narcisme zijn er?
Een concreet aantal soorten narcisme bestaat niet. Sommige subtypes van narcisme werden vastgesteld en geïdentificeerd aan de hand van vergelijkend onderzoek. Andere soorten werden door verschillende professionals uit de geestelijke gezondheidszorg bepaald.
Hoewel de verschillende subtypes niet klinisch kunnen worden vastgesteld komen er toch bepaalde patronen tevoorschijn.
De meest bekende en duidelijk te onderscheiden soorten narcisme zijn grandioos en verborgen narcisme. Laten we deze twee soorten narcisme dan ook meteen onder de loep nemen.
#1. Grandioos narcisme
Dit soort narcisme sluit het best aan op het beeld dat de meeste mensen hebben van narcisten.
Waaraan dacht jij meteen bij het woord narcisme voor je je in deze materie verdiepte?
Inderdaad: iemand die graag in het middelpunt van de belangstelling staat, zich verheven voelt boven anderen, honderduit over zichzelf praat en heel wat zelfvertrouwen uitstraalt.
Enkele van deze kenmerken kloppen perfect; de narcist voelt zich superieur ten opzichte van anderen, is dominant, schept graag op over zichzelf en kan zich heel verwaand en bevoorrecht gedragen.
Waar de meeste mensen echter niet bij stilstaan is de reden waarom narcisten zich zo gedragen.
Narcisten voelen zich helemaal niet zo zelfverzekerd als ze laten uitschijnen. In feite hebben ze een heel laag gevoel van eigenwaarde en een gebrek aan zelfvertrouwen. En het is net om dat kwetsbare ego te verbergen dat ze een masker van ‘kijk eens wie ik ben’ opzetten.
In gezelschap is de grandioze narcist heel charmant maar tijdens gesprekken gaat hij niet echt met mensen om. Hij verschuift de aandacht altijd naar zichzelf omdat hij hunkert naar bewondering.
#2. Wat is een stille narcist?
In tegenstelling tot grandioze narcisten kunnen stille narcisten heel verlegen en bescheiden zijn. Een andere term voor stil narcisme is verborgen narcisme.
In een groep vallen dit soort narcisten vaak helemaal niet op. Het is in zo’n geval moeilijk te bewijzen dat iemand een narcist is.
De stille of verborgen narcist is eerder geremd en hij kan zelfs angstig of gespannen zijn in het gezelschap van anderen. Hij is ook overgevoelig voor kritiek, jaloers en hij kent helemaal geen empathie – typische narcisme symptomen die trouwens ook bij grandioze narcisten voorkomen.
Verborgen narcisten plaatsen zich graag in een slachtofferrol om anderen te manipuleren. Hun lijden is altijd veel erger dan dat van anderen. En misschien voelen ze zich inderdaad vaker gekwetst door kritiek omdat hun al zwakke zelfvertrouwen hiermee nog een extra deuk krijgt.
In 2009 werd een interessante studie uitgevoerd naar verborgen narcisme en grandioos narcisme. Onderzoekers vergeleken het voorkomen van beide soorten narcisme in een individualistische cultuur (Nederland) en een collectieve cultuur (Polen).
De hypothese was dat zowel openlijk en verborgen narcisme meer zouden voorkomen in een individualistische cultuur en dat de relatie tussen narcisme en depressie sterker zou zijn dan in een collectieve cultuur. Deze hypothese was gebaseerd op het idee dat mensen in een individualistische cultuur sterker op zichzelf gericht zijn.
Bij de Poolse steekproef scoorden mensen hoger op verborgen narcisme. Bij de Nederlanders werd er niet meer grandioos dan verborgen narcisme vastgesteld. Er bleek wel een sterker verband tussen verborgen narcisme en depressie.
#3. Wat is een kwetsbare narcist?
Kwetsbaar narcisme is eigenlijk een vorm van verborgen of stil narcisme omdat de typische kenmerken van een kwetsbare narcist niet altijd duidelijk zijn.
Een kwetsbare narcist schommelt constant tussen een innerlijk inferioriteitsgevoel en zich superieur voelen aan anderen.
Kwetsbare narcisten hebben een ongelooflijk laag zelfbeeld. Ze voelen zich innerlijk gekweld door hun onzekerheden. Hun narcistisch gedrag wordt gebruikt om gevoelens van angst, depressie of zelfs schaamte over zichzelf te verbergen.
De kwetsbare narcist is bijzonder gevoelig voor kritiek of afwijzing. Hij kan zich bijzonder beledigd en zelfs angstig voelen als iemand kritiek uit . Als hij merkt dat hij door anderen niet op een voetstuk wordt geplaatst kan hij zelfs vijandig uit de hoek komen.
Dit soort narcisten staan erom bekend dat ze vaak meteen in ‘slachtoffermodus’ gaan en dat ze gevoelig zijn voor depressies.
#4. Gezond narcisme
Hoezo, hoor ik je denken… En toch bestaat gezond narcisme.
Dat iemand narcistische trekjes heeft betekent niet noodzakelijk dat hij een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft. Dat kon je eerder in dit artikel al lezen.
Veel mensen kunnen narcistische trekken vertonen zonder aan de criteria voor de stoornis te voldoen. Gezond narcisme is een categorie op zich en is eigenlijk positief.
Elke persoon heeft een beetje gezond narcisme in zich. Een persoon met gezond narcisme voelt zich trots op zijn prestaties en zal deze met anderen willen delen omdat het hem een goed gevoel geeft, niet omdat hij hiervoor bewonderd wil worden.
Gezond narcisme betekent ook dat je je in bepaalde situaties bevoorrecht voelt en daadwerkelijk omwille van wie je als persoon bent recht hebt op positieve dingen.
Het grote verschil met ‘echte’ narcisten is dat deze gevoelens ook in overeenstemming zijn met de realiteit.
Lees ook: Hoe ga je om met manipulatief gedrag?
Met welk type narcist heb ik te maken?
Vermoed jij dat je met een narcist te maken hebt? Doe de gratis narcisme test ( 4 min.) en kom direct te weten met welk type narcist je te maken hebt.
#5. Kwaadaardig narcisme
Zoals de naam al doet vermoeden beschikken deze narcisten over sterke manipulatieve en kwaadaardige eigenschappen.
Onderzoek toont aan dat kwaadaardige narcisten zelfs tekenen van sadisme kunnen vertonen. Kwaadaardig narcisme kan verwoestende gevolgen hebben voor iedereen die ermee te maken krijgt. 2 Malignant Narcissism: from fairy tales to harsh reality
Persoonlijk doet kwaadaardig narcisme me altijd denken aan de koningin die Sneeuwwitje met een appel probeerde te vergiftigen. Na enige research hieromtrent bleek ik niet de enige te zijn.
Een peer review met de naam ‘De jacht op schoonheid: Een psychoanalytische benadering van de narcistische persoonlijkheidsstoornis van de slechte koningin in Sneeuwwitje en de zeven dwergen’ concludeerde net hetzelfde.
Het slechte karakter van de koningin vertegenwoordigt de ijdelheid van fysieke schoonheid. Ze manipuleert en probeert zelfs Sneeuwwitje- de ware belichaming van ideale schoonheid – op een kwaadaardige manier te vermoorden.
Diezelfde kwaadaardige narcistische eigenschap zien we trouwens vaak bij narcistische vrouwen. Een narcistische vrouw kan iemand kwetsen en er ook van genieten als ze de persoon in kwestie ziet lijden.
Toch komt kwaadaardig narcisme niet alleen bij vrouwen voor. Er bestaan net zo goed mannelijke narcisten met kwaadaardige trekken.
#6. Hoe is een narcist in bed? – Seksueel narcisme
Ook seksueel narcisme bestaat. Nu is een narcist in bed meestal niet de meest attente minnaar. Een narcist wil ook tussen de lakens zijn superioriteit bevestigd zien en ook daar is hij heel egoïstisch.
Seksuele narcisten zijn geobsedeerd door seksuele bewondering van anderen en door hun ‘uitzonderlijke’ seksuele prestaties.
Het zijn vaak seriebedriegers die seks gebruiken om te manipuleren en ze kunnen zich tijdens de seks vaak gewelddadig gedragen.
Seksueel narcisme maakt deel uit van een driedelig narcisme typeringsysteem. Twee andere vormen hiervan zijn somatisch narcisme en intellectueel narcisme.
#7. Somatisch narcisme
Somatisch betekent ‘gerelateerd aan het lichaam’. We geven allemaal om ons uiterlijk. Maar bij de somatische narcist draait zijn leven om hoe hij eruitziet.
Iemand die lijdt aan somatisch narcisme is extreem begaan met zijn fysieke uiterlijk.
De somatische narcist voelt zich mooier, sterker en fitter dan anderen en wil daar ook bewondering voor krijgen.
Geobsedeerd door zijn fysieke verschijning bekritiseert een somatische narcist anderen vaak omwille van hun uiterlijk.
Waag het echter niet om het uiterlijk van de somatische narcist te bekritiseren. Kritiek op zijn fysieke uiterlijk beschouwt hij als de ultieme vernedering.
#8. Intellectueel narcisme
Je kent ze vast wel… mensen die met grote woorden, wetenschappelijke en technische termen anderen het gevoel geven ‘dom’ te zijn.
Intellectuele narcisten zijn gewoon vervelende snobistische betweters. Ze hebben de grote klassiekers gelezen en de meest interessante documentaires gezien. Ze zijn kunstkenners, wetenschappers en specialisten op alle mogelijke vlakken.
Een intellectuele narcist kan inderdaad heel slim zijn. Het grote verschil echter met intellectueel slimme ‘normale’ mensen is dat hij dit iedereen steeds duidelijk wil maken en hiervoor bewonderd wil worden.
Een ander groot verschil is dat ze anderen overduidelijk minachten voor hun gebrek aan kennis over iets.
Conclusie
Na het lezen van dit artikel is je vast duidelijk geworden dat er veel verschillende soorten narcisme bestaan.
Sommige vormen van narcisme zijn gevaarlijker dan andere. Zo kan een kwaadaardige narcist je heel wat schade berokkenen terwijl bij een intellectuele narcist de schade beperkt blijft.
Met welk soort narcist je ook geconfronteerd wordt, heel belangrijk om weten is dat ze allemaal op zoek zijn naar aandacht en bewondering, narcistische voorraad dus.
Narcisme bestaat in een spectrum en de verschillende soorten narcisme kunnen ook samen voorkomen. Zo kan een grandioze narcist net zo goed een intellectuele narcist zijn en kan een verborgen narcist ook aan seksueel narcisme lijden.
Heb je te maken met iemand die aan een bepaald soort narcisme lijdt dan kun je jezelf het beste beschermen door grenzen te stellen.
Heb jij met een Narcist te maken?
Ontdek het met Onze Gratis Online Test!
Heb je een narcist in je omgeving? Doe snel onze gratis narcisme test en krijg in 5 minuten helder inzicht in de persoonlijkheid van diegene die je vermoedt een narcist te zijn.
Maak daarnaast kans op een GRATIS Narcisme Coaching Sessie met een narcisme expert t.w.v. €200,-